ایران با دستیابی به سلاح هسته‌ای چقدر فاصله دارد؟
سرعت پیشرفت مذاکرات وین با سرعت پیش‌روی برنامه هسته‌ای ایران همخوانی ندارد»
همزمان با مذاکرات وین، ایران سه موشک بالیستیک دزفول، قیام و ذوالفقار را در تهران به نمایش گذاشت- تصویر از باشگاه خبرنگاران جوان
دولت آمریکا هشدار داده است که ایران در آستانه تولید اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت بمب هسته‌ای است؛ اما فاصله ایران با توانایی به کارگیری سلاح هسته‌ای چقدر است؟
برای رسیدن به یک برنامه تسلیحات هسته‌ای کاملا کارآمد، تهران ابتدا باید از چند مانع فنی اساسی عبور کند:
۱) تولید میزان کافی اورانیوم با غنیسازی بالا (تا سطح تسلیحاتی) برای ساخت یک یا چند بمب هسته‌ای
۲) ساخت یک کلاهک هسته‌ای که بتواند مواد شکافت‌پذیر هسته‌ای را در خود جای دهد
۳) توسعه سامانه موشک‌های بالیستیک قادر به حمل و رساندن کلاهک هسته‌ای به نقطه هدف
۴) آزمایش بمب هسته‌ای
درحالی‌که ایالات متحده و قدرت‌های جهانی در آخرین فرصت برای احیای برجام، در شهر وین اتریش گردهم آمده‌اند و با جمهوری اسلامی درمورد لغو تحریم‌های آمریکا درقبال بازگشت آن به تعهدهای هسته‌ای توافق ۲۰۱۵ (سال ۱۳۹۴ شمسی) مذاکره می‌کنند، بررسی میزان زمان لازم برای غلبه ایران بر موانع فنی بالا، فوریت بیشتری پیدا می‌کند.
یک مقام ارشد آمریکایی روز یکشنبه، ۱۹ دی‌ماه، به نشریه فارن پالیسی گفت که مذاکرات وین در هفته‌های اخیر «پیشرفت اندکی» داشته است، اما این مقدار پیشرفت، برای توجیه ادامه مذاکرات تا زمان نامعلوم، کافی نیست.
این مقام آمریکایی که به‌دلیل ماهیت محرمانه مذاکرات هسته‌ای، با شرط محفوظ ماندن نامش با خبرنگار فارن‌پالیسی صحبت کرده، افزوده است که «سرعت پیشرفت مذاکرات با سرعت پیش‌روی برنامه هسته‌ای ایران همخوانی ندارد» و اگر گفت‌وگوها در طول هفته‌های آتی با روند کند فعلی ادامه یابد، واشینگتن ممکن است مجبور شود بار دیگر کارایی توافق هسته‌ای را از همه جهت بررسی کند و «درمورد اصلاح مسیر تصمیم بگیرد».
بر اساس مفاد توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴، ایران مجاز به تولید اورانیوم با غنای پایین (۳.۶۷درصد) برای برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز، مشروط به نظارت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بود. تا سال ۱۳۹۷ و خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده از برجام، ایران تا حد زیادی به این توافق پایبند بود، اما از یک سال بعد از آن، در روندی تدریجی پایبندی به تعهدهای خود در برجام را نادیده گرفت، سطح و میزان غنیسازی اورانیوم خود را افزایش داد و همچنین نظارت‌های آژانس را نیز به‌شدت محدود کرد.
درپی این موضوع، قدرت‌های غربی و اسرائیل ابراز نگرانی کرده‌اند که ممکن است پیشرفت‌های اخیر ایران در فناوری هسته‌ای، توافق برجام را که در واقع برای جلوگیری از نزدیک‌شدن ایران به سلاح هسته‌ای طراحی شده بود، به‌کلی بی‌معنا کند.
کاهش قابل‌توجه «زمان گریز هسته‌ای» ایران
در ارزیابی توانایی بالقوه ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای، ایالات متحده بیش از موارد دیگر، بر «زمان گریز هسته‌ای» تخمینی تهران تمرکز کرده است: یعنی مدت زمانی که ایران درصورت تصمیم قطعی به ساخت بمب، باید برای تولید اورانیوم غنی‌شده لازم برای آن صرف کند.
پس از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و اعمال محدودیت‌های برجام، ایالات متحده تخمین زده بود درصورتی که ایران تصمیم به ترک این توافق بگیرد و به‌دنبال سلاحی کارآمد باشد، ۱۲ ماه طول می‌کشد تا مواد هسته‌ای کافی برای ساخت یک بمب را تولید کند. امروز، با نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر در مراکز هسته‌ای ایران، غنیسازی اورانیوم در سطح بسیار بالاتر از حد مجاز در توافق و محدود کردن دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به تاسیسات هسته‌ای این کشور، این برآورد به حدود «یک ماه» کاهش یافته است.
دیوید آلبرایت، رئیس «موسسه علوم و امنیت بین‌الملل» (ISIS) می‌گوید ایران در حال حاضر به مقدار کافی اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۲۰درصد و ۶۰ درصد، برای تولید دست‌کم ۴۵کیلوگرم اورانیوم بسیار غنی‌شده تا سطح ۹۰ درصد را به دست آورده که این میزان برای تولید یک بمب هسته‌ای در کوتاه‌مدت کافی است.
به گفته او، این موضوع نگران‌کننده است، زیرا تولید مواد لازم هسته‌ای با غنیسازی در سطح تسلیحاتی، یکی از دشوارترین دستاوردهای فنی در مسیر رسیدن به بمب است.
آلبرایت افزود که ظرف چند ماه، ایران می‌تواند اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت دو بمب دیگر را نیز تولید کند. او تخمین می‌زند که ظرف شش ماه آینده، ایران ممکن است در موقعیتی قرار بگیرد که یک بمب هسته‌ای را آزمایش کند.
هرچند تولید اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت بمب هسته‌ای نخستین مرحله و به گفته آلبرایت، یکی از دشوارترین مراحل کار است، اما به‌تنهایی برای دستیابی به زرادخانه هسته‌ای کافی نیست و دیگر مراحل ازجمله طراحی و ساخت کلاهک هسته‌ای را نیز باید در نظر گرفت.
میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات وین، در گفت‌وگویی اخیر با فارن‌پالیسی، تاکید کرد که آن‌چه «زمان گریز هسته‌ای» خوانده می‌شود، یک مفهوم آمریکایی است و روسیه آن را ملاک نمی‌داند. او افزود: «حتی اگر آنها مقدار قابل توجهی مواد هسته‌ای تولید کنند، چه می‌شود؟… بدون کلاهک نمی‌توان از آن استفاده کرد و ایرانی‌ها کلاهک ندارند و تا مدت طولانی به فناوری‌های مربوطه دست پیدا نخواهند کرد.»
ایران کلاهک هسته‌ای قابل استفاده ندارد، اما می‌تواند بسازد
درمورد مدت زمانی که ایران برای تولید یک کلاهک هسته‌ای کارآمد فعال نیاز دارد، ابهام‌های زیادی وجود دارد.
مقام‌های جمهوری اسلامی ایران همواره هرگونه قصدی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد می‌کنند. آنها فتوای علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲ (سال ۲۰۰۳ میلادی) مبنی‌بر حرام بودن و ممنوعیت ساخت و به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای را نیز به‌عنوان تاییدی برای این موضوع به میان می‌آورند.
اما آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گزارش‌هایی مبنی‌بر توسعه برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران تا سال ۲۰۰۳ را تایید و اعلام کرده است که ایران تا آن زمان اطلاعات کافی را برای طراحی و تولید یک بمب هسته‌ای جمع‌آوری کرده بود. برآورد اطلاعات ملی ایالات متحده نیز در سال ۲۰۰۷ این بود که ایران سال ۲۰۰۳ برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را در پاسخ به فشارهای فزاینده بین‌المللی متوقف کرده، اما به احتمال بسیار زیاد، درها را برای ازسرگیری این برنامه در آینده، باز نگه داشته است.
درحال حاضر اطلاعات دقیقی درمورد برنامه‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای ایران وجود ندارد، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تولید دست‌کم ۲۰۰ گرم اورانیوم فلزی با غنای ۲۰درصد در ایران خبر داده است که کاربرد اصلی آن در ساخت کلاهک هسته‌ای است.
به گفته داریل کیمبال، مدیر «انجمن کنترل تسلیحات» مستقر در واشینگتن، پس از دستیابی به مواد هسته‌ای کافی برای ساخت یک بمب، برای تولید تسلیحات هسته‌ای کارآمد، یک دوره چندساله زمان لازم است.
اما برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که با محدودیت‌های ایجادشده برای نظارت آژانس، سیاست‌گذاران در تاریکی توانایی‌های هسته‌ای ایران را ارزیابی می‌کنند و حتی اگر فرض کنیم تولید نهایی کلاهک هسته‌ای چند سال زمان می‌برد، خطر دستیابی ایران به ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا سطح تسلیحاتی، این است که می‌تواند گزینه‌های دیپلماتیک واشینگتن را محدود کند و چشم‌انداز درگیری نظامی را افزایش دهد.
یکی از پیچیده‌ترین برنامه‌های موشکی بالیستیک در خاورمیانه
اتاق بازرگانی تهران: صادرات خدمات فنی و مهندسی از ۶ میلیارد دلار به ۲۰۰ میلیون رسیده
مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی تهران: زمانی ما در کشور ۵ تا ۶ میلیارد دلار صدور خدمات فنی و مهندسی داشتیم اما امروز این میزان کمتر از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار است.
زهرا محمدی، مدرس زبان کردی جهت اجرای حکم احضار شد
استان‌وایر – زهرا محمدی، مدرس زبان کردی و عضو انجمن فرهنگی – اجتماعی «نوژین»، روز شنبه، ۱۸ دی ۱۴۰۰، جهت اجرای حکم حبس، خود را به کانون اصلاح و تربیت سنندج معرفی می‌کند.
براساس ویدیوهای منتشر شده در شبکه های اجتماعی همزمان با احضار زهرا محمدی برای اجرای حکم، جمعی از مردم و فعالین مدنی کردستان در مقابل دادگستری سنندج تجمع کردند.
زهرا محمدی به اتهام «تشکیل دسته و جمعیت به قصد برهم زدن امنیت کشور» از سوی دادگاه انقلاب سنندج به تحمل ۱۰ سال حبس تعزیری محکوم شد که این حکم در دادگاه تجدید نظر استان کردستان به ۵ سال حبس تعزیری کاهش یافته بود.
طی روزهای اخیر دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی این شهروند اهل سنندج را رد کرد و پرونده برای اجرای حکم به دادسرای سنندج ارسال شد.
به دنبال احضار خانم محمدی برای اجرای حکم، «انجمن صنفی معلمان کردستان سقز و زیویه» با صدور بیانیه‌ای برخوردها با فعالین آموزش زبان کوردی علی الخصوص خانم محمدی را محکوم کردند.
زهرا محمدی برای اولین بار در تاریخ ۲ خرداد ۱۳۹۸ توسط نیروهای امنیتی بازداشت و در تاریخ ۱۱ آذر، با تودیع قرار وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی به صورت موقت و تا پایان مراحل دادرسی از زندان سنندج آزاد شد.
زهرا محمدی، ۲۹ ساله، از اعضای انجمن نوژین در سنندج است. او در حوزه حفظ محیط زیست، مهار آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع استان کردستان فعالیت دارد.
تجمع اعتراضی برخی کارکنان قوه قضاییه مقابل مجلس برگزار شد
با وجود وعده دولت، مجلس و رئیس قوه قضائیه مبنی بر پیگیری مطالبات کارکنان قوه قضاییه، صدها نفر از کارکنان دستگاه قضا در دومین روز اعتراض خود در مقابل ساختمان مجلس در تهران تجمع کردند.
بر اساس ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، شمار قابل توجهی از کارکنان قوه قضائیه روز یکشنبه، ۱۹ دی در واکنش به مخالفت اخیر مجلس با کلیات طرح تعیین فوق‌العاده خاص کارکنان قوه قضاییه در مقابل ساختمان قوه مقننه تجمع کردند و خطاب به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران، شعار «دروغگو، دروغگو» و «قالیباف، ننگت باد» سر دادند.
در همین حال ویدیوهایی از اعتراض کارکنان قوه قضاییه در سایر شهرها از جمله کرج در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. اعتراض و اعتصاب برخی کارکنان قوه قضائیه از جمله قضات به وضعیت معیشتی و رد طرح افزایش حقوق از سوی مجلس از روز شنبه، ۱۸ دی آغاز شده است.
محمدحسین آقاسی، وکیل در توییتی آورده بود که در در مراجعه خود به دادگستری کرج در روز شنبه «دادگاه‌های کرج عملا کار نمی‌کنند، قضات از حضور در دادگاه خودداری کرده‌اند».
آقای آقاسی در ادامه توییت خود همچنین از «اعتصاب یک‌هفته‌ای قضات» خبر داده و گفته بود: «از ۱۳۵۳ که با دادگستری در ارتباطم هرگز اعتصاب یا اعتراض عملی از قضات ندیده بودم».
مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز ۱۵ دی با کلیات طرح تعیین فوق‌العاده خاص کارکنان قوه قضاییه که به دنبال افزایش حقوق قضات و کارکنان این قوه بود، مخالفت کرد.
در همین زمینه، رئیس سازمان اداری استخدامی ایران که روز چهارشنبه گذشته برای اعلام مخالفت دولت به مجلس رفته بود، ضمن ابراز نگرانی مطرح شدن «همسان‌سازی حقوق» در دیگر نهادهای کشور گفته بود: «ممکن است این وضعیت به سایر دستگاه‌ها منتقل شود و مطالبات جدید برای سایر دستگاه‌ها ایجاد کند که به نارضایتی منجر خواهد شد».
اما محمد مصدق، معاون اول قوه قضائیه عصر روز شنبه، ۱۸ دی از تلاش رئیس دستگاه قضا و موافقت دولت برای جبران مشکلات معیشتی کارکنان این نهاد در سال جاری خبر داده بود.
با وجود این وعده‌ها تجمع اعتراضی کارکنان قوه قضاییه در روز یکشنبه هم برگزار شد و بر اساس ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی شماری از آنها با حضور در کاخ دادگستری در تهران شعار «الله اکبر» سر دادند.
فرمانده یگان‌های ویژه استفاده از سلاح ساچمه‌زن در سرکوب اعتراضات اصفهان را تایید کرد
فرمانده یگان‌های ویژه پلیس ایران استفاده از «سلاح ساچمه‌زن» در سرکوب اعتراضات آذرماه در اصفهان را تایید کرده است.
حسن کرمی روز یکشنبه، ۱۹ در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، مدعی شده است که نیروهای یگان ویژه «رفتارهای نرم» داشته و از سلاح‌هایی چون کلاشینکف که سلاح سازمانی آنها است، برای مهار اعتراضات استفاده نمی‌کنند و سنگین‌ترین سلاح ماموران «در ناآرامی‌های اجتماعی در خیابان سلاح ساچمه‌زن است».
در جریان اعتراض‌های مردم اصفهان به بحران آب که با یورش نیروهای یگان ویژه به معترضان به خشونت کشیده شد، تصاویر متعددی از اصابت تعداد زیادی از گلوله‌های ساچمه‌ای به بدن و چشم و صورت افراد معترض در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
همزمان با تایید مجروح شدن برخی معترضان از ناحیه چشم به دلیل اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای، کاربران شبکه‌های اجتماعی در همان روزها از افزایش قابل توجه آمار جراحی‌های پارگی چشم در برخی بیمارستان‌های اصفهان خبر دادند.
بر اساس آخرین گزارش سازمان حقوق بشر ایران، بیش از ۳۰۰ نفر در جریان این اعتراض‌ها بازداشت و حدود ۴۰ نفر دچار آسیب‌های جدی چشمی شدند.